‘Ondermijning is vaak niet zichtbaar’

‘Samen voor een veilig buitengebied’. Die tekst staat op een bordje dat sinds de introductie begin vorig jaar al op tientalen gevels in het buitengebied van Ooststellingwerf is gemonteerd. Het initiatief van de drie OWO-gemeenten werd door de buitenwereld soms wat smalend ontvangen, maar burgemeester Jack Werkman ziet dat het werkt. “Het gaat om de uitstraling van het bordje. Een boer hoeft er alleen maar naar te wijzen wanneer een potentiële huurder zich meldt. Daarmee zegt hij samen te werken met de politie en de gemeente, die in de stal of schuur mogen kijken wanneer ze maar willen. Bij dat signaal denkt een huurder met criminele plannen wel drie keer na. Zo’n bordje is voor de pandeigenaar een steuntje in de rug.” 

Ooststellingwerf kwam de laatste jaren regelmatig in het nieuws met criminaliteit in het buitengebied. Heeft u daar een verklaring voor?

“Het heeft te maken met de uitgestrektheid van ons grondgebied. Bovendien vormen we zo’n beetje het middelpunt van het noorden. Groningen en Drenthe, maar ook Duitsland, liggen dichtbij. Ik heb sinds ik hier burgemeester ben al een aantal panden gesloten in verband met criminele activiteiten. In de Weperpolder een pand zelfs twee keer, maar ook achter een snackbar om de hoek bij het gemeentehuis in Oosterwolde en deze zomer nog een illegale hondenfokkerij met zwaar verwaarloosde dieren. Een dieptepunt was natuurlijk de dodelijke explosie in een schuur in Haule, drie jaar geleden.”

Wat is de impact van dit soort incidenten? 

“Die is zeker in de directe omgeving groot. Een explosie, een dode, een zwaargewonde. Dan komt het gevaar wel dichtbij. De impact voor een pandeigenaar kan ook groot zijn, die blijft verantwoordelijk voor wat er in de gebouwen gebeurt. Wijzen naar de huurder gaat niet op. Ik hoor eigenaren wel eens verzuchten dat als ze dit hadden geweten, dan…. Maar dan ben je wel te laat.”

Hoe weet u wat er in het buitengebied speelt?

“Onze handhavers houden oren en ogen open en we ontdekken wel eens iets als bijvangst bij inspecties met drones. Maar we zijn vooral ook afhankelijk van meldingen van inwoners. In het project ‘De Boer op’ gaan handhavers en politie in het buitengebied actief op bedrijfsbezoek. Soms hebben boeren zelf ervaringen of ze kennen verhalen van collega’s. Dit soort gesprekken helpen bij de bewustwording.” 

Hoe belangrijk is het melden van verdachte signalen?

“Dat is cruciaal, maar ik begrijp ook dat het in een dunbevolkt buitengebied soms ingewikkeld is. Mensen zijn terughoudend omdat ze niet willen verlinken, maar er kan ook druk zijn van buitenaf. Of ze zijn bang om te worden ontdekt als melder. Soms delen boeren of andere bewoners van het buitengebied informatie wel met elkaar, maar niet met de gemeente of de politie. Toch is het heel belangrijk om signalen wel door te geven, dat kan ook via Misdaad Anoniem. We zijn blij met iedere melding, ook een op het oog onschuldig signaal is misschien net dat beslissende radertje in een onderzoek.”

Misschien zitten boeren ook niet te wachten op handhavers op hun erf?

“Tijdens de bezoeken in het kader van ‘De Boer op’ gaan we vooral in gesprek en draait het om bewustwording. Tegelijkertijd houden we ook oog voor signalen die van belang kunnen zijn voor toezicht en veiligheid. Ik ben ook heel blij met de inzet van LTO die een vertrouwenspersoon heeft aangesteld. Ook bij haar kunnen boeren hun verhaal kwijt.”

Wat zijn mogelijke signalen van criminele activiteiten?

“Ik spreek uit ervaring. Voor ik naar Friesland kwam, woonde ik in het buitengebied van het Zeeuwse Waterlandkerkje. Op een morgen stopte er een busje met een Belgisch kenteken met een wat wazig verhaal over de verkoop van aardappelen. Het gesprek liep vrij snel stuk, ik heb het kenteken bij de politie gemeld, maar de vogel was snel gevlogen, de grens was dichtbij. Verkeer van opvallende auto’s, wel of niet met buitenlandse kentekens; regelmatig opduikende busjes en het in- en uitladen van busjes. Het zijn signalen die we graag horen.”