Homepage gemeente
Beste dames en heren,
Ik wil eerst beginnen met het ongeval dat twee weken geleden plaats vond in Oosterwolde. Een tragisch ongeluk waarbij twee levens te betreuren waren. Ik ben bij de plaats van het ongeluk geweest om de aanwezige hulpverleners een hart onder de riem te steken. Zij hebben hun uiterste best gedaan om de mensen te reanimeren, maar het mocht niet meer baten. Ook van deze plaats wil ik mijn dank uitspreken aan de hulpverleners: brandweer, politie en ambulancepersoneel. Zij zijn goed opgeleid en doen belangrijk werk voor de samenleving, maar dit soort ongelukken zijn ook voor hun niet gemakkelijk om te verwerken. En het is goed om daar ook eens bij stil te staan.
En ik moet daarnaast onmiddellijk kwijt dat het gelukkig rustig is geweest in onze gemeente tijdens de jaarwisseling. Geen noemenswaardige incidenten. In andere plaatsen in ons land was dat helaas anders. Ook het bestoken van hulpverleners die hun werk doen hebben helaas toch weer plaats gevonden. Jan van Zanen, burgemeester van Utrecht, zei: “Handen af van onze hulpverleners”. En ik ben dat van harte met hem eens.
Dames en heren,
Via een omweggetje kom ik bij de actualiteit terecht. En dat omweggetje is de biografie over Jelle Zijlstra, de zoon van een Friese aardappelcommissionair uit Oosterbierum, die van het begin van de jaren vijftig tot ver in de jaren tachtig een grote rol heeft gespeeld in de Nederlandse politiek en samenleving. Als minister en als directeur van de Nederlandse Bank. “Jelle zal wel zien” is de titel van dit boek en ik kan het een ieder aanbevelen. Goed geschreven en het geeft een prachtig overzicht van de veertig jaar na de oorlog. Een imposante persoonlijkheid, die veel goed heeft gedaan, maar in mijn beleving één fout heeft gemaakt, waar we nu – en vooral in Groningen – nog last van hebben. Toen in het begin van de jaren zestig duidelijk werd dat het gas uit Slochteren een grote inkomstenbron zou worden wees hij het plan af om een apart aardgasfonds op te zetten. Hij was bang dat er daarna nog meer ‘potjes’ zouden komen en dat wilde hij als minister van Financiën niet. Achteraf zou het beter zijn geweest als de inkomsten uit Slochteren niet structureel in de begroting zouden zijn opgenomen, maar gebruikt zouden zijn om eenmalige uitgaven te doen. Het zou zelfs een goed idee zijn geweest om een apart fonds te vullen voor de mogelijke schade en om de kosten te dekken om weer van het gas af te gaan. 100 miljoen per jaar zou nu een geweldige spaarpot geweest zijn. We hebben ons echter te rijk gerekend en daar moeten we nu de rekening voor betalen. Goed, ik begrijp heel wel dat dit meer dan vijftig jaar geleden is en dat men niet kon voorzien wat er nu zou gaan gebeuren. Maar – en dan kom ik bij de actualiteit – we staan voor een hele grote opgave: we moeten van het gas af en dat niet alleen, de uitstoot van CO2 moet zeer fors naar beneden is afgesproken in Parijs en nu ook vertaald in een Nederlands Klimaatakkoord. De ambities zijn hoog, de kosten zijn hoog en bij de opbrengsten als het gaat om verminderen van CO2 uitstoot worden vraagtekens gezet. Is een investering van honderden miljarden om de aarde 0,00003% minder warm te maken gerechtvaardigd? En dat terwijl China en India nog decennialang nog meer CO2 mogen uitstoten en er in Europa nog nieuwe steenkolencentrales bijkomen. Politiek en in de samenleving is de race nog lang niet gelopen en de vraag voor velen is: wie gaat de rekening betalen? Kan ik straks een elektrische auto betalen? Wanneer moet ik investeren in duurzame maatregelen in mijn huis en in welke technologie moet ik investeren? En ook: waarom moet dit zonnepanelenpark en de windmolens vlak bij mijn woning staan? Allemaal gerechtvaardigde vragen die passen bij het proces naar een meer duurzame wereld. Laat ik voorop stellen dat ik denk dat de weg die nu ingeslagen wordt onontkoombaar is, alleen al omdat de fossiele grondstoffen op termijn op zijn. Het is niet voor niets dat wij als gemeente een voorstander zijn van bio-based bouwen, meer circulariteit en maatregelen nemen om de samenleving in de meest brede zin duurzamer te maken. Het moet allemaal gebeuren en ik denk dat het ook kan. Ik vertrouw er op dat er de komende jaren voldoende technologieën zullen komen tegen lage kostprijzen die veel mogelijkheden gaan bieden om duurzamer te leven. Ik denk ook dat de in de loop van de jaren mede door de technologische mogelijkheden en het besef dat het niet anders kan, het draagvlak groter gaat worden om ook te accepteren dat in de eigen omgeving veranderingen moeten plaats vinden om voldoende energie op te wekken. De iPhone, koelkast, televisie moeten het tenslotte wel blijven doen. Ik kan me zelfs voorstellen dat er opnieuw een discussie zal ontstaan over de wenselijkheid van kernenergie. Ik doe daar geen richtinggevende uitspraak over, maar de behoefte aan energie is in de toekomst zo groot dat ik me afvraag of we er met alle huidige oplossingsrichtingen wel gaan komen.
De vraag waar ik geen antwoord op heb is of wij als mensheid in staat zijn om de natuur te beheersen. Zijn wij in staat om de temperatuurstijging tot 1.5 of 2.0 graden te beperken. Het is algemeen geaccepteerd dat de mensheid een sterke invloed heeft gehad op de opwarming van de aarde, maar wat de gevolgen op termijn zullen zijn is onduidelijk. Ik citeer Bert van Dijk uit het Financieel Dagblad van afgelopen vorige week zaterdag. Hij schrijft: “Maar hoe rampzalig de gevolgen van de opwarming van de aarde exact zullen zijn is niet bekend. Wie de klimaatrapporten leest, valt het op dat er vooral wordt geëxtrapoleerd vanuit de huidige situatie. Met mogelijke technologische doorbraken of innovatie in landbouwtechnieken die een deel van de negatieve effecten kunnen opvangen wordt vaak geen rekening gehouden”. Einde citaat. Wat ook heel ingewikkeld is dat processen in de natuur heel complex zijn en moeilijk te voorspellen. In ieder geval: ik kan net zo slecht als Zijlstra begin jaren zestig geleden inschatten hoe de wereld er over vijftig jaar voorstaat. Wat mij wel helder is dat in deze fase van de grootste verbouwingsoperatie van Nederland ooit, wij moeten letten op het draagvlak bij de bevolking. Vooral in het huidige politieke klimaat. Dit klimaatakkoord is als een stoomwals over de samenleving gekomen en veel mensen zijn zich rot geschrokken over de vele te nemen maatregelen. Waar het nu om gaat is dat de uitvoering van het akkoord begint met haalbare en voor velen betaalbare doelen. Bijvoorbeeld: maak een goed subsidieprogramma om met een landelijke isolatiecampagne te beginnen. Door goed te isoleren kan al heel wat bespaard worden. En ten tweede: maak van het klimaatakkoord geen wet van Meden en Perzen. Blijf monitoren wat er gebeurt en pas de maatregelen daar op aan. Tenslotte: de gemeentes worden verantwoordelijkheid voor van het aardgas af halen van woningen. Een enorme opgave. Een opgave die wij niet alleen aan kunnen, maar samen met burgers, corporaties, bedrijfsleven aan moeten pakken. Laten we met z’n allen kijken hoe we in Ooststellingwerf tot slimme en niet al dure oplossingen kunnen komen. Ik wens ons daar veel succes mee en wens u een goed en gezond 2019 toe.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Het gesproken woord telt.