Een windhoos teisterde Haulerwijk 75 jaar geleden
Op 23 augustus 1950 trok een kort maar hevig noodweer van de Veluwe naar het noordoosten. Om acht uur bereikte de slurf van een tornado de grond in het Blauwe Bos, net ten zuiden van Haulerwijk. Vervolgens trok de hoos een spoor met een breedte van ongeveer 50 meter naar het dorp, waar een twintigtal woningen schade opliep. Twee huizen werden totaal verwoest, twee andere zeer ernstig beschadigd. Ook in Zevenhuizen, Norg en Appelscha was er schade. In het gemeentearchief ligt nog een lijvig dossier over deze ramp.
Ravage
Naast dakpannen en bomen vloog er die avond meer door de lucht. Hooi en huisraad en zelfs machines en koeien maakten een luchtreis. Telefoonpalen knapten af als lucifershoutjes. Ook het elektriciteitsnet werd ernstig verstoord. Van de woningen van Hinke Beijert, Albert Kuipers, Harm Grevink en Jan Grevink c.s. bleef weinig over. Wonder boven wonder waren er slechts twee licht gewonden. Wel lieten enkele honderden kippen het leven. De politie rapporteerde over perceel Haulerwijk nr. 71 het volgende: ‘Bewoner en eigenaar Harm Grevink, veehouder-landbouwer. Zeer ernstige schade aan woning en boerderij. Dakbedekking geheel vernield. Kap van de woonruimte verzet. Twee kippenhokken vernield. Inboedel gedeeltelijk vernield en/of beschadigd. Ernstige waterschade over het geheel. 10 are haver en 6 are voederbieten vernield. Boerengerei en twee rijwielen ernstig beschadigd. Klein aantal kippen gedood’.
Hulpacties
Geen van de beschadigde woningen was tegen stormschade verzekerd, zodat er financiële ondersteuning moest komen. Direct na de ramp werd in Haulerwijk een comité opgericht. Binnen een dag was er al fl. 3000,- binnen. Vooral de wervende oproep van burgemeester Bontekoe via een speciale uitzending van de Regionale Omroep Noord bracht de hulp op gang. Haulerwijk lag opeens in het middelpunt van de belangstelling. Geld stroomde binnen, maar het nieuws bracht ook veel ramptoeristen op de been. Er werd gecollecteerd in o.a. Oosterwolde, Dokkum, Minnertsga en Leeuwarden. Ook instellingen en bedrijven brachten geld bijeen, zoals de schouwburg in Heerenveen, V&D te Sneek en de zuivelfabriek in Tijnje. Zelfs uit Amerika kwam geld. Bovendien gaven gemeente en provincie elk fl. 10.000,-. In totaal werd ruim fl. 80.000,- opgehaald; voldoende om alle schade te vergoeden. Een commissie onder leiding van ds. Reiding adviseerde het gemeentebestuur over de verdeling van de gelden. In 1952 werd de eindafrekening opgemaakt.
Supercells
Verschillende ‘supercells’ (het zwaarste type onweersbui) moeten aan de basis van het noodweer hebben gestaan. De kranten waren destijds dagenlang gevuld met verhalen over mogelijke oorzaken. Vergelijkingen werden getrokken met de ‘Cycloon van Borculo’ uit 1925 en de zware tornado van Neede uit 1927. Het KNMI vermoedde een verband tussen de windhozen op de Veluwe en in Friesland en een tornado die zich eerder in Frankrijk had voorgedaan.
Bron: Klaas Zandberg, gemeentearchivaris van Ooststellingwerf, Weststellingwerf en Opsterland
Meer informatie?
U kunt het gemeentearchief bezoeken. De studiezaal is elke donderdag open van 9.00 tot 16.30 uur. Maak hiervoor eerst een afspraak via telefoonnummer 14 0516 of mail naar gemeente@ooststellingwerf.nl.
